Van chador tot cha-cha

(volgende bijdrage is ook verschenen op de website van De Standaard: http://standaard.typepad.com/iran/)

“Verlang vurig naar iets! Zadel je paard en maak je klaar voor de ontdekkingstocht.” Deze verzen schreef de klassieke Perzische dichter Sanai eeuwen geleden neer, en vandaag zijn ze meer dan ooit op mij van toepassing. Het iets waar ik vurig naar verlang is mijn vertrek naar Iran, en maandag 1 juni is het eindelijk zover: samen met Pieter-Jan De Pue ga ik op reportage naar de Islamitische Republiek. Ons paard laten we thuis, maar klaar voor de ontdekkingstocht zijn we wél.

Het idee om met Pieter-Jan naar Iran te trekken ontstond vorig jaar bij deBuren, waar ik toen nog werkte. Ik wilde al langer door Iran reizen en daarover schrijven, en toen ik de foto’s van Afghanistan zag die Pieter-Jan bij deBuren tentoonstelde, wist ik meteen dat een gezamenlijke tocht door Iran wel eens heel mooie dingen zou kunnen opleveren. We trokken met ons voorstel naar de directeur van deBuren, en hij was erg enthousiast. Een paar maanden later klom ook het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek mee aan boord en werd een droom werkelijkheid.

Met deze reis willen we Iran van een andere kant laten zien. Als Iran onze media haalt, dan is dat bijna altijd om politieke redenen, en meestal is het dan de conservatieve of zelfs fanatieke kant die wordt belicht: Ahmadinejad wil Israël van de kaart vegen, het kernprogramma van Iran is wereldbedreigend, Roxana Saberi zit onterecht in de cel. Gevolg daarvan is dat in het Westen Iran al te vaak wordt gezien als een fanatiek land vol gesluierde vrouwen en bebaarde ayatollahs. Die zijn er natuurlijk wel, maar zo eenzijdig is het plaatje niet: Iran is volop in verandering. Anno 2009 staat het land op de grens tussen traditie en moderniteit, tussen isolement en openheid, tussen verleden en toekomst. Vrouwen dagen er de ayatollahs uit door hun sluier steeds verder naar achteren te schuiven, Iraanse weblogs schieten als paddestoelen uit de grond en zijn zelfs door geen honderdduizend mullahs uit te roeien, en het Museum voor Hedendaagse Kunst in Teheran opende in mei een tentoonstelling van moderne westerse kunst die sinds de Islamitische Revolutie niet meer vertoond werd.

Door ook het andere Iran te laten zien, willen we in woord en beeld tot een genuanceerd portret komen van een land dat volop in de kering is: enerzijds zijn er de traditionele en religieuze waarden; anderzijds zijn er de vele Iraanse jongeren – zeventig procent van de bevolking is er jonger dan 25 jaar – die lak hebben aan de islam en houden van Amerika, MTV, make-up en westerse literatuur. Geen beter moment dan verkiezingstijd om die twee kanten te belichten, want in de strijd tussen conservatieven en hervormingsgezinden komen de twee gezichten van Iran duidelijk naar voren.

Het zijn de stemmen van de gewone Iraniërs die we willen laten horen, Hoe ziet het leven in Iran er anno 2009 uit? Wat denken ze over hun land en hun toekomst? Wat maakt hen blij en waar zoeken ze hun geluk in een land waar zoveel verboden is? Welke boeken lezen ze? Naar welke muziek luisteren ze? Waar zoeken ze hun ontspanning?

We doen alle binnenlandse verplaatsingen per trein omdat we zoveel mogelijk samen met de gewone mensen onderweg willen zijn. Reizen per trein, schrijft Paul Theroux in zijn meest recente boek De grote spoorwegcarrousel retour (2008), heeft het voordeel dat je het land leert kennen zoals het werkelijk is: je hebt namelijk ook uitzicht op het achterland. En: "Luxe [is] de vijand van de observatie, een dure verstrooiing die zo’n lekker gevoel geeft dat je niets meer opmerkt. Luxe corrumpeert en werkt infantilisering in de hand, en voorkomt dat je de wereld leert kennen.”

Het vliegtuig zou ons veel tijd en ongemakken besparen, maar de reis gaat niet over onszelf. Net als Theroux willen we observeren, en dat kan honderd keer beter in de trein dan in het vliegtuig.
“And wisdom is a butterfly, and not a gloomy bird of prey”, zei de Britse dichter William Butler Yeats (En wijsheid is een vlinder, en niet een sombere roofvogel). Het vliegtuig vind ik maar een sombere roofvogel, maar de trein wordt straks onze vlinder door het Iraanse landschap.

Negentien doden bij bomaanslag op moskee in Iraanse stad Zahedan

Het dodental van de bomaanslag donderdagavond op de op één na grootste moskee voor sjiitische moslims in de Iraanse stad Zahedan is naar boven bijgesteld. Ali-Mohammad Azad, de gouverneur van de provincie Sistan en Baluchistan, heeft vrijdag tegen het persbureau IRNA gezegd dat negentien mensen om het leven zijn gekomen. Eerder werd nog uitgegaan van vijftien doden. Bij de aanslag in de Amir al-Momenin Moskee raakten nog volgens Ali-Mohammad Azad 125 mensen gewond. In de provincie zijn drie dagen van rouw afgekondigd.
De aanslag had plaats tijdens het avondgebed op een islamitische feestdag, twee weken voor de presidentsverkiezingen in Iran op 12 juni. De autoriteiten stellen dat enkele leden van een terroristische organisatie zijn aangehouden op verdenking van betrokkenheid bij de aanslag, en dat zij aan de vooravond van de verkiezingen onrust wilden zaaien, gebruik makend 'van de onrust bij onze oosterburen'. Zahedan ligt vlakbij de grens met Pakistan en Afghanistan
Kort na de explosie vonden veiligheidsmedewerkers in de omgeving van de moskee een tweede, nog niet ontplofte bom. Die werd onschadelijk gemaakt.
bronnen: de Volkskrant, IRNA

Mousavi op voorsprong in opiniepeilingen

In Iran is de campagne voor de presidentsverkiezingen van 12 juni volop aan de gang. Ayandeh News berichtte vandaag dat een recente opiniepeiling uitwijst dat de hervormingsgezinde kandidaat en Mir-Hossein Mousavi in tien grote steden 4 procent voorsprong heeft op de huidige president Mahmoud Ahmadinejad, de voornaamste rivaal van Mousavi. 38 procent van de ondervraagden sprak zijn steun uit voor Mousavi, tegenover 34 procent voor Ahmadinejad. Vorige week bleek uit een opiniepeiling van de IRIB (Islamic Republic of Iran Broadcasting) dat in de hoofdstad Teheran Mousavi 47 procent van de stemmen zou krijgen, tegenover 43 procent voor Ahmadinejad.
bron: Press TV

Ahmadinejad wil in debat met Obama bij herverkiezing

President Mahmoud Ahmadinejad wil bij de Verenigde Naties in debat gaan met de Amerikaanse president Barack Obama over de wereldproblemen. Dat zei hij maandag tegen buitenlandse journalisten. Als hij verkozen wordt en aan een tweede ambtstermijn kan beginnen, wil hij met Obama in debat gaan over 'de diepere oorzaken van de wereldproblemen'. Hij voegde eraan toe dat hij ook George W. Bush had uitgenodigd om over dit onderwerp in gesprek te gaan toen hij op 23 september 2008 in New York de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (foto) toesprak.

De uitspraak van Ahmadinejad om in debat te willen gaan met Obama doet hij niet toevallig in volle verkiezingscampagne: zijn belangrijkste rivaal voor de komende presidentsverkiezingen, Mir-Hossein Mousavi, heeft al herhaaldelijk beloofd om, wanneer hij verkozen wordt, de banden met de VS weer aan te halen. Het is net die openheid waar een groot deel van de Iraanse bevolking naar snakt.

bron: Mehr News Agency

Oefeninterland tussen VS en Iran?

De Iraanse voetbalbond zegt een uitnodiging te hebben ontvangen van de Amerikaanse collega's voor een oefeninterland. Dat meldt het Iraanse persbureau ISNA (Iranian Students News Agency).
‘We bestuderen het voorstel en zullen de Amerikanen binnenkort een antwoord geven’, aldus Ali Kafashin, hoofd van de Iraanse voetbalbond. Het voorstel is opmerkelijk aangezien de relatie tussen beide landen problematische is vanwege onder meer de vermeende nucleaire plannen van Iran.
Voordat de wedstrijd kan plaatsvinden, moeten diverse hoge Iraanse functionarissen hun toestemming geven. Iran heeft moeite zich te plaatsen voor het wereldkampioenschap voetbal, volgend jaar in Zuid-Afrika. Iran nam deel aan de WK's van 1978, 1998 en 2006.
bronnen: ISNA, de Volkskrant

Khatami voert mogelijk campagne voor Mousavi

De voormalige Iraanse president Mohammad Khatami zal mogelijk in een aantal provincies van het land campagne voeren voor de hervormingsgezinde presidentskandidaat Mir-Hossein Mousavi. Dat heeft hij donderdag meegedeeld tijdens het zevende congres van de Islamic Iran Youth Party.
Khatami was aanvankelijk ook kandidaat voor de presidentsverkiezingen van 12 juni, maar trok zich terug ten voordele van Mousavi, om verdeeldheid binnen het hervormingsgezinde kamp te vermijden. Mohammad Khatami was president van Iran van 1997 tot 2005. Met zijn hervormingsgezinde programma werd hij twee keer met een ruime meerderheid verkozen. Onder zijn beleid waaide er een wind van verandering door Iran, maar zijn strijd voor politieke en sociale hervormingen werd tegengewerkt door de conservatieven, wat bij veel Iraniërs tot ontgoocheling leidde: zijn belofte van democratisering heeft hij niet kunnen doorvoeren. Volgens sommigen was Khatami zelfs een leugenaar en wilde hij helemaal geen hervormingen doorvoeren. Niettemin is Khatami in Iran nog steeds erg populair, en was de ontgoocheling groot toen hij zich terugtrok ten voordele van Mousavi.

Iran voert succesvolle proef uit met middellangeafstandsraket

Iran heeft opnieuw een proef uitgevoerd met een middellangeafstandsraket. Dat maakte president Mahmoud Ahmadinejad woensdag bekend. De raket, een Sajjil-2, heeft een bereik van ongeveer tweeduizend kilometer. Daarmee reikt de raket van de Iraanse grens tot in Israël of delen van West-Europa. De Sajjil-2 is een verbeterde versie van de raket waarmee Iran vorig jaar al een succesvolle proef uitvoerde. Volgens Ahmadinejad bereikte de raket precies haar doel.
De timing van de raketproef kan geen toeval zijn: volgende maand zijn er presidentsverkiezingen in Iran, en Ahmadinejad wil zich nog maar eens laten zien als een leider die van Iran de grootste macht van het Midden-Oosten wil maken. Ahmadinejad was woensdag op campagne in de provincie waar de raketproef werd uitgevoerd, en zei dat Iran 'in de nabije toekomst grotere raketten met een groter bereik zal afvuren.' Tijdens zijn speech, die live werd uitgezonden op de Iraanse staatstelevisie, zei Ahmadinejad dit over de kritiek van het Westen op Irans kernprogramma: "Over de nucleaire kwestie, zenden we hen een duidelijke boodschap: Vandaag leidt de Islamitische Republiek van Iran de show. Wij zeggen aan de supermachten, ‘Wie zijn jullie dat jullie het aandurven om de Iraanse natie te bedreigen? Steek je hand op! Maar ze staan er allemaal bij met de handen op de rug."
bronnen: The New York Times, The Washington Post

Filmdebuut van Bahman Ghobadi goed ontvangen in Cannes

In het Zuid-Franse Cannes loopt momenteel het befaamde Filmfestival, en ook de Iraanse cinema is er goed vertegenwoordigd. Vorige donderdag ging onder veel belangstelling 'No One Knows About Persian Cats' (Kasi Az Gorbehaye Irani Khabar Nadareh) van Bahman Ghobadi (foto) in première. Ghobadi is de levensgezel van Roxana Saberi, die vorige week vrijgelaten werd uit de gevangenis van Teheran (zie eerder bericht op deze blog). Saberi schreef mee aan het script van de film.

'No One Knows About Persian Cats' laat de underground rockscene van Teheran zien: nadat een jongen en een meisje zijn vrijgelaten uit de gevangenis, willen ze een nieuwe rockgroep opstarten. Omdat westerse muziek in Iran verboden is, proberen ze met alle macht een paspoort voor Europa te bemachtigen.
De film is in slechts zeventien dagen gedraaid, maar Ghobadi werd in die periode naar eigen zeggen zeventien maanden ouder. De regisseur had van de autoriteiten geen toestemming gekregen om te filmen - vandaar dat alles heel snel moest gaan. De filmploeg werd tijdens het draaien tweemaal gearresteerd, maar volgens Ghobadi konden ze de politie omkopen met dvd's van zijn vorige films.
De bekendste films van Ghobadi totnogtoe zijn 'A time for drunken horses' (Zamani baraye masti asbha, 2000) en 'Turtles can fly' (Lakposhtha ham parvaz mikonand, 2004)

'No One Knows About Persian Cats' werd in Cannes bijzonder goed ontvangen. Ghobadi zelf ziet zijn eigen situatie niet zo rooskleurig in, zoals bleek in een interview met AFP tijdens het Filmfestival: "Terwijl we nu aan het praten zijn, ben ik zo droevig over mijn leven, over mijn werk, over mijn situatie. Ik weet niet wie ik ben. Ik weet niet waar mijn land is."

Bekijk hier het interview met Ghobadi in Cannes.

bronnen: The Washington Post/AP Online, Wikipedia

Hoge opkomst verkiezingen bepaalt mee de uitslag

Vijf miljoen extra stemmen kunnen hét verschil maken tijdens de komende presidentsverkiezingen. Dat heeft Gholam Hossein Karbaschi, de campagneleider van presidentskandidaat Mehdi Karroubi (foto), gezegd. Volgens het Iraanse Ministerie van Binnenlandse Zaken zijn er in Iran 46,2 miljoen stemgerechtigden. Als 32 miljoen mensen naar de stembus trekken, is volgens Karbaschi de kans dat Mahmoud Ahmadinejad verliest hoger dan 65 procent; wanneer slechts 27 miljoen mensen hun stem uitbrengen, is dat minder dan 25 procent. Karbaschi zei ook dat de aanhangers van Ahmadinejad er alles zullen aan doen om de opkomst tijdens de verkiezingen zo laag mogelijk te houden.
Een lage opkomst betekent traditioneel een grotere overwinningskans voor de conservatieven. In 2005, toen Ahmadinejad won, bedroeg de opkomst ongeveer 60 procent; in 2001 en 1997, toen de hervormingsgezinde Khatami won, was dat nog 80 procent. De opkomst bepaalt in hoge mate de uitslag van de verkiezingen. Door weg te blijven uiten de Iraniërs vaak hun ongenoegen over het regime.

Fototentoonstelling van Reza Deghati in Afghanistan

In Afghanistan zal vanaf 22 mei een tentoonstelling lopen met foto's van de wereldberoemde Iraans-Franse fotojournalist Reza Deghati. Mehr News Agency meldt dat de tentoonstelling zal plaatsvinden in de Pansjirvallei, maar geeft verder geen nader bepaalde locatie.
De Pansjirvallei was de thuisbasis van Ahmed Shah Massoud, de voormalige leider van de Noordelijke Alliantie die in 2001 werd vermoord. Massoud speelde een hoofdrol bij de verdrijving van het leger van de Sovjet-Unie uit Afghanistan. Om die reden wordt hij in Afghanistan ook wel 'Leeuw van Pansjir' genoemd. Vanaf 1996 vocht hij als een van de leiders van de Noordelijke Alliantie tegen de Taliban, waardoor hij uiteindelijk werd vermoord bij een zelfmoordaanslag twee dagen voor 9/11.
Reza Deghati (1952) maakte een reeks foto's van Ahmed Shah Massoud, die een vriend van hem was. Deze en andere foto's van Afghaanse mensen zullen in de Pansjirvallei worden tentoongesteld.
Deghati werkte onder meer voor AFP, Newsweek en Time. In 2005 kreeg hij in Frankrijk de titel van 'Chevalier de l'Ordre du Mérite'. Hij woont met zijn vrouw en twee kinderen in Parijs.
Deghati is ook de oprichter van de non-gouvernementele organisatie AINA, waarmee hij een bijdrage wil leveren aan culturele wederopbouw in (voormalige) conflictgebieden als Afghanistan en Sri Lanka. Hij doet dit onder meer door journalisten op te leiden en tijdschriften op te richten.

Saberi had wel degelijk geheime informatie

De Iraans-Amerikaanse journaliste Roxana Saberi (32), die in Iran tot een voorwaardelijke celstraf van twee jaar is veroordeeld, had dan toch geheime documenten bij zich. Dat heeft een van haar Iraanse advocaten bevestigd, zo meldde de Britse krant The Times.
Het gaat om een vertrouwelijk Iraans document over de Amerikaanse invasie in Irak. Saberi was in het bezit van het document gekomen omdat zij behalve als journalist ook als vertaler werkte voor de Raad van Geschiktheid en Oordeel, een machtig religieus orgaan binnen de grondwet van de Islamitische Republiek.
Het document werd gebruikt als bewijs voor haar veroordeling in april. Toen kreeg zij een celstraf van acht jaar wegens spionage voor de Verenigde Staten. Nadat de straf maandag in hoger beroep tot twee jaar voorwaardelijk was teruggebracht, werd Saberi meteen vrijgelaten.
Saberi's advocaat Abdolsamad Khorramshahi zei dat ze 'aanvaardt dat ze een fout heeft gemaakt en zich toegang verschafte tot documenten die ze niet had mogen inkijken'. Hij voegde er meteen aan toe dat niets uit die geheime documenten uitgelekt was.

Een vlinder, geen roofvogel

U hebt vast wel al een keertje over Louis Theroux gehoord: de ietwat slungelachtige Britse journalist die in zijn hoogst unieke stijl reportages maakt over de gekste onderwerpen. Momenteel loopt op Canvas de nieuwe documentairereeks van Theroux, waarin hij zich onderdompelt in - op zijn zachtst gezegd - ‘merkwaardige milieus’. Vorige week hield ik mijn adem in toen hij de criminaliteit onderzocht in Johannesburg; gisterenavond werd het opnieuw spannend toen Theroux een aantal ‘great white hunters’ volgde, rijke Amerikanen die voor een pak geld op jachtsafari gaan in Afrika.

Omdat hij geen enkele vraag schuwt, krijgt Louis Theroux het wel eens aan de stok met de mensen die hij interviewt, maar altijd komt hij weer op zijn pootjes terecht. Dat heeft hij te danken aan de combinatie van zijn Harry Potter-achtige uitstraling en zijn ontwapenende eerlijkheid. Soms zie je de mensen die hij spreekt denken: wat ben jij een irritante Britse wijsneus, ik zal je leren, you little prick, maar zijn eenvoud zorgt ervoor dat zijn ‘onderwerpen’ hem toch steeds weer in vertrouwen nemen.

De afgelopen week heb ik ontdekt van wie Theroux die eigenschappen geërfd heeft: van zijn vader. Omdat ik straks anderhalve maand met de trein door Iran reis en daar een boek over zal schrijven, besloot ik meteen hoog te mikken en het meest recente werk te lezen van de meester van het reisverhalengenre: Paul Theroux zelve.

In Ghost train to the Eastern Star (De grote spoorwegcarrousel retour, 2008) zit Theroux op een bepaald moment aan tafel met Nobelprijswinnaar Orhan Pamuk. Plots bedenkt hij “dat hij me aan mezelf deed denken: ontwijkend, een beetje maf, enigszins humeurig, niet op zijn gemak in grote gezelschappen en verlegen bij officiële gelegenheden.” Het is een karakterbeschrijving die op veel schrijvers van toepassing is, maar toen ik het las, zag ik meteen ook Louis Theroux voor mij.

De mensen die Paul Theroux ontmoet en de manier waarop hij hen beschrijft, doen vaak aan de documentaires van Louis denken. Toch geniet ik nog duizend keer meer van het werk van zijn vader: lezen zet immers onze verbeelding aan het werk en maakt op die manier de wereld spannender dan eender welk televisieprogramma ooit zal kunnen. Het is vooral het vervoermiddel waarmee Theroux reist dat mijn verbeelding een extra stimulans geeft: de trein. Dertig jaar na de publicatie van The Great Railway Bazaar, een klassieker binnen de reisliteratuur, stapt Paul Theroux opnieuw in de trein om dezelfde reis te maken, van Londen naar Tokyo. De landen die hij bezoekt zijn ingrijpend veranderd, maar wat blijft, is het transportmiddel: als echte treinliefhebber reist Theroux opnieuw met onder andere de Oriënt Express, de Frontier Mail en de Transsiberië Express.

Zelf heb ik altijd het liefst met de trein gereisd, misschien omwille van het tijdloze gevoel dat het me geeft. Als ik in de trein zit en het landschap aan me voorbijglijdt, lijkt het alsof ik niet meer besta, alsof ik getransformeerd ben in een geest die alleen maar hoeft te observeren en zich nergens hoeft aan vast te houden. Buiten gaat het leven zijn gang, maar in de trein hoef je even niet deel te nemen aan wat zich achter het glas afspeelt. In de coupé mag je glijden door tijd en afstand, en dat is iets waar mijn rusteloze geest erg van houdt. De trein roept ook altijd een gevoel van troostende melancholie in me op: het landschap behoort al tot het verleden wanneer je het nog maar pas in je opgenomen hebt.

Theroux schrijft in De grote spoorwegcarrousel retour uitgebreid over wat hij in de trein zelf beleeft. Het zijn meestal gewone mensen die hij ontmoet, voor wie het vliegtuig een te duur alternatief is, maar het zijn net deze ontmoetingen die vaak de mooiste passages in het boek opleveren. Want, zoals Theroux opmerkt: “Luxe [is] de vijand van de observatie, een dure verstrooiing die zo’n lekker gevoel geeft dat je niets meer opmerkt. Luxe corrumpeert en werkt infantilisering in de hand, en voorkomt dat je de wereld leert kennen. Dat is ook de bedoeling van luxe, de reden waarom luxe cruises en grote hotels vol stommelingen zitten, die, als ze ergens een mening over moeten geven, klinken alsof ze van een andere planeet komen.”

Dat is precies de reden waarom ik straks met de trein door Iran wil reizen: om kennis te maken met de gewone mensen. Het vliegtuig zou mij veel tijd en ongemakken besparen, maar de reis gaat niet over mezelf. Net als Theroux wil ik observeren, en dat kan honderd keer beter in de trein dan in het vliegtuig.

“And wisdom is a butterfly, and not a gloomy bird of prey”, zei de Britse dichter William Butler Yeats (En wijsheid is een vlinder, en niet een sombere roofvogel). Het vliegtuig zie ik als een sombere roofvogel, maar de trein wordt straks mijn vlinder door het Iraanse landschap.

Iran: een robuuste, oude wijn

“Ben je niet bang?” Het is de vraag die ik het vaakst te horen krijg wanneer ik mensen vertel dat ik straks een maand door Iran reis, mét een journalistenvisum.
Nee, ik ben helemaal niet bang. Angst is een slechte raadgever, niet alleen in Iran, maar overal en altijd in het leven. Wie zijn dromen verwezenlijkt, is niet bang. En voor het eerst voet op Iraanse bodem zetten, is een droom die ik al jaren koester en die op 1 juni eindelijk werkelijkheid wordt. Brussel-Istanbul-Teheran, Imam Khomeini Airport. Ik tel de dagen af.

Strikt genomen ga ik naar Iran om te ‘werken’: Pieter-Jan De Pue en ikzelf zullen in de marge van de presidentsverkiezingen vier keer verslag uitbrengen voor De Standaard, ik zal dagelijks bloggen voor dezelfde krant, en in maart 2010 verschijnt bij Uitgeverij Lannoo een boek over onze reis. Toch zal ik nooit het gevoel hebben dat het hier om werk gaat. Me in Iran verdiepen, is niet werken, maar genieten. Ik prijs mezelf gelukkig dat ik van mijn grootste passie misschien straks wel mijn beroep kan maken.

Wat me zo aantrekt in Iran? Het is na ‘ben je niet bang’ die andere vraag die mensen me vaak stellen. Vaak zie ik dan een blik in hun ogen die zegt: brrrr, wil je daar echt naartoe, naar zo’n eng land waar je niet mag zeggen wat je denkt, waar homoseksuelen worden opgehangen en waar vrouwen zo schandalig worden gediscrimineerd? Ja, dat wil ik echt, en ik geloof dat we in het Westen een veel te eenzijdig beeld hebben van de Islamitische Republiek. Natuurlijk, ik ben er nog niet geweest, dus ik spreek niet uit ervaring, maar op grond van alle boeken die ik gelezen heb, kan ik beslist zeggen dat hier al te vaak één kant van Iran wordt belicht. De fanatieke, duistere kant. En daar zijn de media in grote mate verantwoordelijk voor.

Maar ik wijk af – ik had het over wat Iran voor mij zo fascinerend maakt. Waar zal ik beginnen? België is een jong wijntje, maar Perzië is een robuuste oude wijn, en die hebben altijd meer te bieden. De geschiedenis van Iran bestuderen, dat is eigenlijk kennismaken met de geschiedenis van onze hedendaagse beschaving; het is de mens zelf ontdekken. Ik kan in dat verband trouwens ten zeerste het boek Persian fire van Tom Holland aanbevelen; geen andere werk ontsluit de geschiedenis van het oude Perzië op zo’n tegelijk toegankelijke en degelijke manier.

Er is de geschiedenis, en er is uiteraard ook de Perzische literatuur. Iran is een land van dichters, wordt vaak gezegd, en dat is niet zomaar een leeg cliché. Prachtig vind ik het, hoe de poëzie zelfs in het dagelijkse leven van Iran aanwezig is: hun dichters blijven ze na eeuwen nog steeds herdenken, en op de achterruiten van taxi’s zijn zelfs vaak verzen van Hafez te vinden.

Door Iran te ontdekken, ben ik een rijker mens geworden. Zeker, België heeft zijn schoonheid, maar de Perzische cultuur heeft mijn blik ontzettend verruimd. Maakt u zich geen zorgen: ik zal in Iran niet blind zijn en ook de negatieve aspecten waarnemen en beschrijven. Maar bovenal wil ik zoveel mogelijk mensen ook laten zien dat dit land zoveel meer is dan gesluierde vrouwen en bebaarde ayatollahs:

Iran, ey khorram behesht e man
Roushan az to sarnevesht e man
Gar atash barad be peykaram
Joz mehrat dar del naparvaram

Iran, o mijn groene paradijs
Verlicht is mijn lot dankzij jou
Wanneer het vuur regent op mijn lichaam
Een andere dan jouw liefde zal ik niet koesteren in mijn hart

(uit het populaire Iraanse volkslied ‘Ey Iran’)

Iran laat journaliste Roxani Saberi vrij

De Iraans-Amerikaanse journalist Roxana Saberi (32), die in Iran in de gevangenis zat, is maandag vrijgelaten. Dat gebeurde een dag nadat het Iraanse Hof van beroep haar straf verminderd van acht jaar cel tot twee jaar voorwaardelijk.
Haar advocaat Abdolsamad Khorramshahi zei tegen Reuters dat Saberi een verbod heeft gekregen de komende vijf jaar journalistiek werk te verrichten in Iran.
Saberi’s vader Reza is met zijn vrouw Akiko op weg naar de beruchte Evin-gevangenis in Teheran, waar hun dochter sinds eind januari vastzat. Hij zei dat zijn dochter toestemming zal krijgen Iran te verlaten.
Saberi, die zes jaar in Iran werkte als freelancer voor onder meer de BBC en National Public Radio, werd op 18 april veroordeeld tot acht jaar cel omdat ze voor de VS zou hebben gespioneerd, wat zij ontkent. De rechtszaak werd in één dag achter gesloten deuren afgehandeld. Saberi ging in hongerstaking tegen het vonnis, maar na ruim een week gaf ze dat op. Iran heeft steeds tegengesproken dat ze in hongerstaking was gegaan en deed de berichten hierover af als ‘propaganda’.
Amnesty International stelt dat Iran Saberi gebruikt als ‘pion’ in de relatie met de VS. Haar gevangenschap heeft de door de Amerikaanse president Obama gewenste verbetering van de relatie tussen Iran en de VS ernstig bemoeilijkt.

Clinton wil Iran bij volgende Afghanistan-top

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton staat gunstig tegenover een Iraanse deelname aan een overleg over Afghanistan en Pakistan, dat in juni in het Italiaanse Trieste plaatsvindt. Dat heeft Clintons Italiaanse ambtgenoot, Franco Frattini (foto), zaterdag tijdens een persconferentie gezegd. Frattini bracht onlangs een officieel bezoek aan de VS, waar hij een ontmoeting met Clinton had."Het is onze bedoeling om de Iraanse en Amerikaanse ministers van Buitenlandse Zaken aan dezelfde tafel te krijgen", zei Frattini. De Italiaanse minister herhaalde dat "stabiliteit in de meest gevaarlijke regio ter wereld" voor VS-president Barack Obama "de absolute prioriteit" is. Iran en de VS namen in maart in Den Haag al samen deel aan een Afghanistan-conferentie. In de marge van die conferentie zetten beide landen de eerste voorzichtige stappen in een direct contact. Sinds de Islamitische Revolutie van 1979 praten Teheran en Washington niet meer rechtstreeks met elkaar.

Shahnameh wordt straks vertaald in het Turks

De Shahnameh, een van de beroemdste meesterwerken uit de klassieke Perzische literatuur, zal voor het eerst volledig in het Turks worden vertaald. Eerder vertaalde Necati Lugal 20.000 coupletten van het monumentale epos van Ferdousi, en nu zal Nimet Yildirim de rest vertalen.

De Shahnameh of het Boek der Koningen is het nationale heldendicht van Iran. Het vertelt de legendarische geschiedenis van Perzië, de strijd tussen goed en kwaad en tirannen en helden, vanaf de schepping van de wereld tot de zevende eeuw. De Shahnameh wordt gezien als een van de belangrijkste boeken uit de Perzische literatuur. Ferdousi schreef het werk omstreeks het jaar 1000, in een erg zuiver Perzisch waarin haast geen Arabische invloeden voorkomen. Ferdousi heeft dan ook een belangrijke rol gespeeld in de heropleving van de Perzische taal, die na de komst van de islam in het oude Perzië bedreigd werd door het Arabisch.

De Shahnameh telt 62 verhalen, 990 hoofdstukken en 60,000 coupletten in rijm.

Dat het werk eeuwen later nog steeds zo belangrijk zou zijn en verderleeft in het Iran van vandaag, had Ferdousi zelf in zijn werk voorspeld:

"Banahaye abad gardad kharab

ze barano az tabeshe aftab

pay afkandam az nazm kakhi boland

ke az bado baran nayabad gazand"

"Schitterende gebouwen zullen vernietigd worden

door de regen en de stralen van de zon

Ik heb een groots paleis van verzen gesticht, zo hoog

dat het wind en regen weerstaat."

De rap Ghamnameh van de Iraanse rapper Taham gaat over Rostam en Sohrab, mythische figuren uit de Shahnameh.

Nozari: "Wie onze gas wil, moet in Iran investeren"

Duitse energiebedrijven hebben interesse in het geplande Iraanse gaspijpleidingenproject dat Iran met Europa moet verbinden. Dat heeft de Iraanse minister van Olie Gholam-Hossein Nozari gezegd in een interview met het Duitse Handelsblatt. Ook andere Europese bedrijven hebben al interesse getoond, zei Nozari. Hij voegde eraan toe dat de betreffende firma's hun plannen binnenkort zelf kenbaar zullen maken. "Wie onze gas wil, moet in Iran investeren," aldus Nozari.
Nozari was deze week in Berlijn voor een tweedaagse Duits-Iraanse conferentie over energie en investeringsmogelijkheden in Iran. Bondskanselier Angela Merkel, zo bleek eerder deze week, had die nog proberen tegen te houden: in een brief gericht aan het 'Na-und-Middelost-Verein' (NUMOV) zei ze dat dergelijke bijeenkomsten schade kunnen toebrengen aan het Duitse internationale beleid - verwijzend naar de druk die op Iran wordt uitgeoefend omwille van het kernprogramma van het land.
Duitsland is een van de belangrijkste handelspartners van Iran; de export naar de Islamitische Republiek werd in 2008 met 8,3 procent verhoogd.
bronnen: Press TV, IRNA

'About Elly' van Iraanse regisseur Asghar Farhadi wint hoofdprijs op Tribeca Filmfestival

Op het jaarlijkse Tribeca Filmfestival heeft de film 'About Elly' (Darbaraye Elly, 2009) van de Iraanse regisseur Asghar Farhadi de hoofdprijs weggekaapt. Het Tribeca Filmfestival werd in 2002 in het leven geroepen door producer Jane Rosenthal en acteur Robert de Niro. Na de aanslagen van 11 september 2001 organiseerden zij een nieuw filmfestival in de New Yorkse buurt TriBeCa in Lower Manhattan. Het Filmfestival legt de nadruk op de macht die van films kan uitgaan. Op het programma staan dus heel wat sociaal bewuste films, maar ook grote Hollywoodfilms.
'About Elly' won de 'Founders Award for Best Narrative Feature'. De jury vindt dat de film 'barrières overwint' en 'ons een dieper begrip bijbrengt van de wereld die we delen'. Ook in Iran werd de film erg lovend ontvangen, en eerder won hij op het filmfestival van Berlijn de Zilveren Beer voor de beste regie.
'About Elly' is een drama over een Iraanse vriendengroep die een weekend naar de Kaspische Zee gaat. Het gezelschap probeert de gescheiden Ahmadd aan de jonge Elly te koppelen. Maar wanneer Elly plots verdwijnt, is er geen sprake meer van een zorgenloze vakantie. De film sluit op zondag 3 mei (Utopolis, 20u) het Open Doek Filmfestival in Turnhout af, dat momenteel loopt.