zaterdag 24 april 2010

'No One Knows about Persian Cats': tussen hoop en wanhoop

Vandaag was de eerste dag die aan zomer deed denken, de eerste dag waarop we de zaligheid van zon op onze huid konden voelen, de eerste dag waarop ik eigenlijk niet binnen mocht blijven, maar ik bleef de voorbije twee uur binnen en keek op het internet naar No One Knows about Persian Cats ('Kasi az gorbehaye irani khabar nadareh') van Bahman Ghobadi. De regisseur heeft de toestemming gegeven om van zijn nieuwste prent ook ‘publiek bezit’ te maken en hem dus op het internet te plaatsen.

No One Knows about Persian Cats heeft me ondersteboven gehaald. De film heeft me doen lachen en huilen, en dat is alles wat je van goede cinema mag verwachten. Ik vat het verhaal kort samen. Muzikant Ashkan en zangeres Negar komen net uit de gevangenis van Teheran. Hun misdrijf: ze hebben opgetreden zonder de juiste vergunning. Hun nieuwe plan: een bandje vormen om daarmee een soort afscheidsconcert te geven in Teheran en dan naar Londen te emigreren. Maar daarvoor moeten ze dus niet alleen op zoek naar gelijkgestemde muzikale zielen, maar ook naar vergunningen, paspoorten en visa. Ze komen in contact met Nader, een notoire ritselaar die een handeltje drijft in illegale dvd's en die hen bezweert dat hij over de nodige contacten beschikt om een en ander snel geregeld te krijgen.

 Er volgt een chaotische rondleiding langs de underground indie-rockscene van Teheran, met allerlei rock-, rap- en andere groepjes die hun muzikale passie niet alleen - letterlijk - onder de grond uitleven, maar ook op daken, op een verdieping van een in opbouw zijnde wolkenkrabber en zelfs in een stal.

Deze film legt voor mij op een tragikomische manier de ziel van de Iraanse jongeren bloot zoals ik die ervaren heb tijdens mijn maand reportage in Iran. ‘Balancerend tussen hoop en wanhoop’: dat is hoe ik die ziel misschien nog het best kan beschrijven. Ashkan en Negar willen alleen maar wat zoveel jongeren over de hele wereld willen: muziek maken en zich laten horen aan een publiek. Maar het mag niet. Niets mag in Iran. En toch: alles gebeurt, achter de schermen, achter de ramen, achter de deuren, en in deze film over de undergrond muziekscene: onder de grond.

Dat stiekeme gedoe leidt in No One Knows about Persian Cats tot veel wanhoop. Ik zag de wanhoop in de ogen van Negar, die dapper probeert te blijven maar die je ziet denken hoe het toch in godsnaam mogelijk is dat ze niet gewoon op een podium haar Engelstalige indie-rockliedjes kan laten horen. Ik hoorde de wanhoop in de stem van Nader, die aan de politie moet uitleggen waarom hij Amerikaanse films in zijn bezit heeft, en daarover tien minuten lang moet liegen – jammer genoeg is ook dat liegen een deel van de Iraanse ziel, want wie in Iran niet leert te liegen, haalt het gewoon niet.

Wanhoop, dus, maar toch ook hoop, en dat deed me er opnieuw aan denken hoe trots ik ben op de titel die ik voor mijn boek heb gekozen. ‘Duizend-en-één dromen’: het geldt ook voor de jongeren in deze film. Toen de eindgeneriek afspeelde, rolden de tranen over mijn wangen. Maar huilen heeft geen zin, en alleen maar de beklijvende eindscène in je hoofd vasthouden evenmin. Het is de hoop in de film waarover ik het moet hebben - het is dat wat ik moet onthouden en verder vertellen, als mijn plicht, als mijn taak, uit liefde voor Iran.

Dit wil in mijn hoofd vasthouden - het liedje dat je hoort wanneer je tegelijk de beklijvende en tragische eindscène van de fim ziet:

I want a home with you

I want a home with a window to the see

I want a tree on a porch

and a swing

I want a bed to rest my head

to sleep

till the sun comes

Duizend-en-één dromen, opnieuw. Wanhoop, maar ook deze jongeren blijven dromen. Kijk naar No One Knows about Persian Cats en huil en deel het verdriet van het Iraanse volk, maar onthou daarna dat ene zinnetje op het einde van de film:

I wanna walk with you down the foggy streets to the land of evergreen

Iran als een land dat altijd groen is: dat zal ik onthouden. De hoop. Niet de wanhoop, want die helpt ons niet vooruit.

vrijdag 23 april 2010

Vrouwen laten hun decolleté zien als reactie op uitspraak Iraanse geestelijke

Eerder deze week berichtte ik op deze blog dat de Iraanse geestelijke Kazem Sedighi tijdens het vrijdaggebed in Teheran zei dat 'losbandige vrouwen' aardbevingen kunnen veroorzaken - wat tot media-aandacht en verontwaardiging over de hele wereld leidde.

De Amerikaanse studente Jen McCreight laat het daar niet bij, en is met een prachtig initiatief op de proppen gekomen: BOOBQUAKE! Op haar weblog riep ze vrouwen over de hele wereld op om op maandag 26 april hun decolleté te laten zien, en te testen of de aarde daar inderdaad gaat van beven.

Het nieuws verspreidt zich intussen als een lopend vuurtje over het internet. Op het moment dat ik dit bericht schrijft, heeft de Facebook-groep BOOBQUAKE al 80.000 leden.

Mooi vind ik dit: vrouwen (en mannen) die wereldwijd de Iraanse geestelijken op hun nummer zetten.

Spread the news!


woensdag 21 april 2010

Sohrab Sepehri 30 jaar geleden overleden

Gisteren was het 30 jaar geleden dat de beroemde Perzische dichter Sohrab Sepehri overleed. In mijn boek Duizend-en-één dromen heb ik geschreven over hoe ik in Iran plots bij zijn graf stond: op weg naar Kashan zagen we vanuit de taxi een prachtige moskee in het onooglijke dorpje Mashhad Ardehal. We besloten even halt te houden. Onze gids Ahmad wist niet dat Sohrab Sepehri in het Emamzadeh Soltan Ali ebne Imam Mohammed Baqer - de naam van de moskee - lag begraven, maar taxichauffeur Hamid kwam plots tot die ontdekking. Ik zal het nooit vergeten: ik sloeg een hoek van de moskee om en stond plots voor de grafsteen van een van mijn favoriete Perzische dichters.

Sohrab Sepehri (1928-1980) was naast dichter ook een van de belangrijkste modernistische schilders van Iran. Hij studeerde schilderkunst en daarna was hij enige tijd in dienst van de staat, maar in 1964 gaf hij zijn baan op om zich uitsluitend aan de poëzie en de schilderkunst te wijden. Sepehri reisde veel en verbleef ook enige tijd in de Verenigde Staten en in Parijs. In 1979 werd vastgesteld dat hij kanker had. Zijn reis naar Engeland voor behandeling was tevergeefs. Hij stierf een jaar later in Teheran en werd begraven in Mashhad Ardehal – ironie van het lot, want Sepehri wilde absoluut in zijn geboortestad Kashan begraven worden. Omdat hij een jaar na de Islamitische Revolutie stierf, wilden zijn vrienden en familie zijn graf echter beschermen tegen het revolutionaire geweld.

Zijn bekendste werk is De schreden van het water ('Sedaye paye ab'). Een stukje poëzie van Sohrab om zijn sterfdag te herdenken. De laatste drie verzen sieren ook zijn grafsteen.

Een oase in het moment

Als je naar mij toe komt ben ik achter het niemandsland.

Achter het niemandsland is een plek.

Achter het niemandsland zijn de pluizen van

de paardenbloemen de aderen van de lucht

die over een uitgebloeide bloem berichten

op de verste struik van de aarde.

In het zand zijn er sporen van paardenhoeven - van tengere ruiters -

die `s ochtends naar de top van de papaver reden.

Achter het niemandsland is de parasol van het verlangen open:

tot een dorstige bries naar het binnenste van een blad rent.

De bel van de regen weerklinkt.

Hier is de mens eenzaam.

En in deze eenzaamheid glijdt de schaduw

van een iep tot in de eeuwigheid.


Als je naar mij toe komt

kom langzaam en zachtjes

anders breekt mijn fragiele, porseleinen eenzaamheid.



Drie mensen binnen één gezin ter dood veroordeeld in Iran

Alweer nieuws uit Iran om heel erg stil van te worden: de International Campaign for Human Rights liet weten dat drie mensen van één en dezelfde familie ter dood veroordeeld zijn nadat ze gearresteerd werden bij protesten tegen de verkiezingsuitslag. Het gaat om vader, moeder en zoon. Ook twee van hun naaste vrienden zijn ter dood veroordeeld. De beschuldiging: het sturen van videomateriaal en foto’s naar de Mujahedin-e Khalq, een oppositiegroep in ballingschap die volgens de VS een terroristische organisatie is. In januari 2009 verwijderde de Europese Unie de Mujahedin echter van hun lijst van terreurbewegingen.

Het proces dat aan de veroordeling voorafging was uiteraard (opnieuw) een showproces. Aaron Rhodes, een woordvoerder van International Campaign for Human Rights, zei dat de doodstraffen als doel hebben om de Groene Beweging in Iran te intimideren.

bron: Radio Farda

dinsdag 20 april 2010

Iraanse geestelijke: "Losbandige vrouwen veroorzaken aardbevingen"

Van fanatieke Iraanse geestelijken heb ik al veel gekke dingen gehoord, maar bij dit bericht moest ik toch even met mijn ogen knipperen. Volgens hojatoleslam (middelhoge rang onder moslimgeestelijken) Kazem Sedeghi worden aardbevingen veroorzaakt worden door losbandige vrouwen die zich niet houden aan de strikte kledingsvoorschriften van de islam. Dat meldt het persagentschap AP.

"Vrouwen die zich niet zedig kleden, brengen het hoofd van de mannen op hol", aldus Sedighi, die het vrijdaggebed in Teheran leidt. "Ze zijn een bedreiging voor de goede zeden en zetten aan tot seksuele omgang. Een direct gevolg hiervan is een grotere kans op aardbevingen." Voor wie Perzisch spreekt, hier hoort en ziet u Sedighi aan het woord.

Recent nog wees de Iraanse president Mahmoud Ahmadinejad op de catastrofale gevolgen die een aardbeving voor de hoofdstad Teheran zou hebben. Volgens hem zouden vijf miljoen mensen de stad moeten verlaten in het vooruitzicht van mogelijke aardschokken - in de Iraanse hoofdstad wonen momenteel ongeveer 13 miljoen mensen. De kans dat Teheran de volgende jaren door een grote aardbeving wordt getroffen is reëel: op zijn minst 100 breuklijnen lopen onder de stad. Volgens statistieken wordt Teheran gemiddeld om de 158 jaar getroffen door een aardbeving. De laatste grote aardbeving vond 172 jaar geleden plaats, vandaar dat men zich voorbereidt op een nieuwe grote schok.

"Wat kunnen we doen om te voorkomen dat we onder het puin bedolven raken?" vraagt Sedighi zich af. "Er is geen andere oplossing dan onze toevlucht te zoeken in ons geloof en ons leven aan te passen aan de islamitische morele codes."

Ik hou mijn hart vast voor een zware aardbeving in Iran. De enige aardbeving die ik wil voor het land, is dat de breuklijnen die momenteel onder het fanatieke regime lopen definitief scheuren.

Reizen met Saadi

"Welk boek zal je schrijven na Duizend-en-één dromen?" Het is een vraag die me al vaak werd gesteld, en hoewel ik altijd heb geweten dat het opnieuw een boek over Iran zou worden, kon ik nog geen concreet antwoord geven. Een nieuw boek kan je niet 'verzinnen'; het is iets wat spontaan naar je toe komt, op het juiste moment. En dat is nu: ik weet aan welk nieuw avontuur en verhaal ik wil beginnen.
Ik heb op deze blog vaker verteld over mijn liefde voor de Perzische poëzie. Hafez is mijn grootste liefde, maar ik hou ook erg veel van Saadi - eigenlijk de eerste Perzische dichter die ik ontdekte.
Ik wil een tijdje met Saadi op pad gaan. Saadi verliet op een bepaald moment zijn thuisstad Shiraz en trok de wijde wereld in. Hij schreef over zijn belevenissen in Gulistan (De rozentuin) en Bustan (De boomgaard). Het zijn verhalen vol levenswijsheid.
Zeven eeuwen later wil ik een groot deel van zijn reis opnieuw maken, en zijn verhalen combineren met die van mij. Het is een reis die me onder meer zal brengen naar Aleppo en Damascus in Syrië; Adana en Konya in Turkije en Azerbeidjan. De plannen zijn nog niet helemaal concreet, maar ik hou u op de hoogte. En ik heb er erg veel zin om de Nederlanden deze grote schrijver beter te leren kennen.
(foto: ikzelf bij het graf van Saadi in Shiraz, op 20 juni 2009)

dinsdag 6 april 2010

YouTube-filmpje van mijn videomateriaal uit Iran

Gisteren kreeg ik een mail van een Iraanse Belg, met wie ik bevriend ben op Facebook - Ashkan Herati is zijn naam. Hij heeft van de filmpjes die ik in Iran maakte (wat niet zonder gevaar was) en die ik op YouTube plaatste een compilatie gemaakt. Hij schreef: ik doe dit om je te bedanken voor het fantastische boek over mijn land dat je geschreven heb.

Ik vond het ontroerend om te zien, dat iemand daar tijd aan gespendeerd heeft en me daarmee wilde bedanken. Call me sentimental, maar ik moest toch een traantje wegpinken. Dat zijn momenten waarop schrijven nog mooier wordt dan ik het altijd al gevonden heb, en waarop mijn liefde voor Iran en mijn overtuiging om over het land te blijven berichten en schrijven nog groter worden.

Bekijk hier het filmpje, begeleid door het prachtige liedje 'Wake Up, Little Sparow' van Devendra Banhart.

vrijdag 2 april 2010

'Duizend-en-één dromen': de blijde geboorte

Alweer een week geleden, maar een avond waar ik nog elke dag aan denk: vorige week donderdag, 25 maart, werd in het FotoMuseum in Antwerpen mijn boek Duizend-en-één dromen. Een reis langs de Trans-Iraanse Spoorlijn voorgesteld. Die avond opende ook de tentoonstelling van fotograaf Pieter-Jan De Pue, die in juni 2009 met me meereisde door Iran. Titel van de expo: Iran op de grens, nog tot 16 mei in het FotoMuseum.

Wat ik eigenlijk niet had verwacht, gebeurde toch: er waren ontzettend veel mensen die naar de boekvoorstelling kwamen - een 200-tal. Ook de minister van Media Ingrid Lieten was erbij - ten zeerste gewaardeerd door mezelf en vele anderen.

Ik wilde de avond absoluut beginnen met het Perzische liedje 'Sar Oomad Zemestoon', over het einde van de winter en het begin van de lente. Het liedje heeft veel betekenissen voor mij, en er is geen liedje dat mooier de hoop uitdrukt die ook weerklinkt in de titel van mijn boek: Iran is een land van mensen met 1001 dromen, mensen die het dezer dagen nog steeds lastig gemaakt wordt, maar toch de strijd niet opgeven. Het ontroerde me om te zien dat sommige Iraniërs in het publiek het lied meezongen.

Na de boekpresentatie heel veel boeken verkocht, en voor het eerst in mijn leven gesigneerd. In het Perzisch. Het enthousiasme van zoveel mensen deed me deugd. De voorbije week was behoorlijk hectisch maar wel onvergetelijk: Duizend-en-één dromen haalde vier pagina's in Knack, én kreeg een superlovende recensie in De Morgen van Dirk Verhofdstadt. Een fragmentje:

"Dit boek is meer dan een gewoon roadbook. Het is tegelijk een historische momentopname, een spannende thriller, een adequaat geschiedenisboek, een waardevolle reisgids en een stuk poëzie over een land en een volk met een rijke traditie en, zonder twijfel, met nog een grote toekomst. Een bijzonder boeiend boek, met treffende foto’s van Pieter-Jan De Pue."



Dank aan allen!